Ben ik gehackt? Zo herken je het en zo voorkom je het

Cybercriminelen zijn tegenwoordig zo gewiekst dat in no-time tienduizenden mensen mogelijk slachtoffer worden van identiteitsfraude. En dus haalt nieuws over identiteitsfraude met regelmaat de krant en zelfs het 8 uur journaal.

Op zulke moment vraag je je terecht af: “Ben ik ook gehackt?”. Dat zou zomaar kunnen. Want nog altijd gaan mensen te slordig om met de beveiliging van de computer en hun e-mailadressen, wachtwoorden en online accounts.

Hoe weet je of je gehackt bent?

Er zijn twee manieren waarop je gehackt kunt worden. Vanzelfsprekend wil je van geen van tweeën slachtoffer worden. Maar hoe sneller je weet te ontdekken dat je gehackt bent, hoe minder groot de ellende die je ervan hebt zal zijn.

Als eerste kan een cybercrimineel toegang hebben gekregen tot je computer.

Het doel daarvan is meestal het proberen te achterhalen van gevoelige persoonlijke gegevens, zoals bankrekeningnummers en wachtwoorden. Maar cybercriminelen zullen ook je identiteit en online identiteit proberen te bemachtigen. Door je identiteit te stelen kunnen criminelen op jouw naam van alles doen. Van online shoppen op jouw rekening tot en met het openen van een nieuwe bankrekening.

Dit verhaal op de website van de politie is daar een voorbeeld van.

Tevens populair onder internetcriminelen is mensen de toegang tot hun computer en bestanden ontzeggen. Vervolgens word je gedwongen de crimineel een geldbedrag te betalen. Want alleen na betaling krijg je weer toegang tot je computer. De software waarmee internetcriminelen je de toegang tot je computer ontzeggen wordt ransomware genoemd.

Je computer kan echter alleen maar gehackt zijn wanneer jij zelf, bewust of onbewust toestemming hebt gegeven om iets op je computer te installeren.

Bijvoorbeeld door op een link in een e-mail te klikken van een afzender die je niet kent of van een afzender die zich als iemand anders voordoet. De strekking van de e-mail is meestal dat je nu direct op de link moet klikken en actie moet ondernemen omdat er anders iets vervelends staat te gebeuren. Phishing mail wordt dit genoemd.

Een andere manier waarop cybercriminelen je verleiden om iets te downloaden, is door je populaire software die normaal gesproken veel geld kost gratis aan te bieden. Microsoft Office bijvoorbeeld of een zeer populair spel of een programma die al je computerproblemen ineens voor je oplost.

Kortom een aanbod dat je niet kan weerstaan en dat je direct aanzet tot het downloaden en het installeren ervan.

De derde manier waarop kwaadaardige software op je computer terecht kan komen is door het downloaden van software en apps van onbetrouwbare websites.

Nogmaals, je computer kan alleen gehackt worden wanneer je zelf bewust of onbewust iets op je computer hebt geïnstalleerd. En als je Windows 10 of Windows 11 gebruikt, dan heb je bovendien waarschijnlijk zelfs de waarschuwing genegeerd die je vertelt dat je op het punt staat iets op je computer te installeren dat mogelijk onveilig is.

Je computer is gehackt

Het vervelende van iets downloaden en installeren op je computer, wat toch kwaadaardige software blijkt te zijn, is: dat je ogenschijnlijk wel gekregen hebt wat je beloofd is. Want de software lijkt prima te doen wat is beloofd.

Echter, de kwaadaardige software die stiekem mee is geïnstalleerd zal zich verborgen houden, ook voor de antivirussoftware op je computer, totdat het tijd wordt om actief te worden.

Dat maakt het soms zelfs lastig om te herinneren of en wanneer je een app hebt geïnstalleerd op je computer.

Toch zijn er signalen die erop kunnen duiden dat malware, zoals kwaadaardige software in technische termen wordt genoemd, zich op je computer bevindt. De 7 meest voorkomende zijn:

1) Vreemde berichten en waarschuwingen die je niet eerder hebt gezien

Waardevol zijn berichten en pop-up vensters die je waarschuwen dat er een virus of andere malware op je computer is aangetroffen. Als ze daadwerkelijk van de virusscanner op je computer komen tenminste.

Wanneer er anders nooit waarschuwingen en andere berichten zomaar op je beeldscherm verschijnen en nu ineens wel, dan kan dat een teken zijn dat je computer is geïnfecteerd met malware die zich voordoet als antivirussoftware.

2) Je e-mailaccount wordt misbruikt

Het doel van hackers en andere internetcriminelen is: het in een zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk computers besmetten. Een manier om dat voor elkaar te krijgen is de controle proberen te krijgen over jouw e-mailprogramma. Want dat kan bijvoorbeeld ingezet worden om ook iedereen die in het adresboek van je e-mailprogramma staat te infecteren.

Dat betekent dat wanneer je van vrienden, familie, kennissen of collega’s te horen krijgt dat ze ongewenste mail hebben ontvangen met jouw e-mailadres als afzender, er vrijwel zeker malware op je computer staat.

3) Er staan plotseling nieuwe programma’s op je computer

Doorgaans staan er veel apps op je computer die je weinig gebruikt. Apps bijvoorbeeld die door de fabrikant met je laptop zijn meegeleverd. Maar van die apps merk je vrijwel nooit wat. En dus zal het je ongetwijfeld gaan opvallen wanneer met name in het systeemvak of op de taakbalk iets staat wat er niet eerder stond.

Wanneer je dan vervolgens in de lijst van apps kijkt die mee opstarten met Windows, dan zal de nieuwe app je daar ook op gaan vallen. Apps de met Windows mee opstarten vind je via Instellingen en Apps in het onderdeel Opstarten.

Onbekende apps in die lijst duiden op mogelijke aanwezigheid van malware op je computer. Wat kan betekenen dat je computer binnen afzienbare tijd gehackt zal gaan worden.

4) Er zijn wachtwoorden veranderd

Als je plots geen toegang meer hebt tot een bepaalde app of dienst, dan kun je vanuit gaan dat je computer is gehackt.

5) Je computer is traag of loopt vast

Wanneer je computer traag is geworden, dan kan dit een sterke aanwijzing zijn dat je computer is geïnfecteerd met malware. Zeker wanneer dit van het ene op het andere moment is gebeurd.

Ook het vastlopen van de computer en het geven van foutmeldingen kan wijzen op de aanwezigheid van malware.

6) Je browser ziet er anders uit

De startpagina van je internetbrowser verandert niet zomaar, die moet je zelf instellen.

Wanneer deze toch ineens veranderd is, dan is ook dat een teken dat er mogelijk malware op je computer staat. Hetzelfde geldt wanneer je browser ineens meer of andere werkbalken toont.

7) Je webcam is actief

Webcams hebben doorgaans een statuslampje dat alleen actief is wanneer je de webcam ook daadwerkelijk gebruikt. Bijvoorbeeld wanneer je Teams of andere web chat software gebruikt.

Echter, kwaadaardige software wordt soms ook gebruikt om misbruik te maken van je webcam.

Dus wanneer je het statuslampje van je webcam ziet branden zonder dat je ‘m in gebruik hebt, dan zou dat wel eens kunnen komen omdat er kwaadaardige software op je computer staat.

Maar nogmaals: dit kan alleen als je zelf toestemming hebt gegeven om de software op je computer te installeren.

Als tweede kan een cybercrimineel een account van jou gehackt hebben. Zoals bijvoorbeeld je Facebookaccount, Instagramaccount of e-mailaccount.

Je account kan alleen worden gehackt als een cybercrimineel de gebruikersnaam (of e-mailadres) en het wachtwoord buit heeft weten te maken, dat je gebruikt om in te loggen op dat account.

Zogenaamde datalekken, waar je geregeld over hoort in het nieuws, bieden criminelen de meeste kans om aan deze gegevens te komen.

Wat er vervolgens gebeurt, zodra een crimineel deze gegevens buit heeft weten te maken, is dat hij een computer laat proberen op welke websites, online winkels en sociale media deze gebruikersnaam en wachtwoordcombinatie allemaal gebruikt kan worden.

Dat betekent inderdaad dat op deze manier heel veel accounts op internet van jou mogelijk gehackt kunnen worden wanneer je voor veel accounts dezelfde gebruikersnaam, ofwel e-mailadres, en hetzelfde wachtwoord gebruikt.

Op de volgende websites kun je bekijken of jouw gegevens bekend zijn geworden door een datalek:

• Identity Theft Checker
• Have I Been Pwned
• Scattered Secrets
• Check Je Hack

Check Je Hack is een initiatief van de Nederlandse politie en helpt je om te bekijken of jouw gegevens mogelijk verhandeld zijn op Genesis Market.

Als dat het geval is dan krijg je een e-mail met daarin wat je moet om te voorkomen dat criminelen misbruik kunnen maken van de gestolen gegevens.

Via de overige websites kun je zien waar en wanneer jou gegevens nog meer zijn buitgemaakt. Waarbij je op Scattered Secrets zelfs kunt zien welke wachtwoorden precies gestolen zijn van je.

Dat is handig omdat je dan tenminste weet welk wachtwoord je echt nooit meer moet gebruiken.

Je account is gehackt

Mogelijk heb jij ook een Facebookaccount, een Instagramaccount, een online e-mailaccount en verschillende accounts bij ’s lands meest populaire webwinkels zoals bijvoorbeeld Bol.com.

Allemaal accounts die gehackt kunnen worden wanneer kwaadwillenden beschikken over jouw gebruikersnaam en wachtwoord.

Een account is hoogstwaarschijnlijk gehackt als bijvoorbeeld:

• Je e-mailadres en wachtwoord zijn veranderd.
• Je naam is veranderd.
• Je geboortedatum is veranderd.
• Vriendschapsverzoeken zijn verzonden naar mensen die je niet kent.
• Er berichten zijn verstuurd die jij niet hebt geschreven.
• Er berichten op pagina’s zijn gepost die jij niet hebt gemaakt.
• Er zijn spullen gekocht die jij niet hebt besteld, maar wel de rekening van gepresenteerd krijgt.

Wat moet je doen als je gehackt bent?

Als je vermoedt dat er malware op je computer staat, dan moet je je computer direct scannen op virussen met de antivirussoftware op je computer.

Vervolgens is het raadzaam om de computer nogmaals de scannen met een online virusscanner zoals bijvoorbeeld Norton Power Eraser.

Want alleen door ervoor te zorgen dat echt alle malware van je computer verwijderd wordt, kun je voorkomen dat je computer gehackt wordt.

Als bijvoorbeeld je Facebookaccount is gehackt, dan kan Facebook je helpen dit probleem op te lossen.

Hetzelfde geldt voor Instagram

Maar niet iedere website is zo behulpzaam. Met alle mogelijke vervelende gevolgen van dien. Probeer in ieder geval altijd contact op te nemen met de eigenaar van de website als jouw account op die website gehackt is. Want de eigenaar of de beheerder van de website zijn de enigen die mogelijk wat kunnen doen voor je.

Hoe voorkom je dat je gehackt wordt?

Voorkomen dat je gehackt wordt, begint met het ontwikkelen van een gezond portie achterdocht bij alles wat je op internet doet en bij elke e-mail die je van een onbekende afzender krijgt.

Wat je zeker ook zal helpen is je algemene kennis van computers en internet bijspijkeren, wanneer je dat niet hebt, en op de hoogte proberen te blijven van criminele activiteiten op het internet.

De volgende websites kunnen je daarbij van dienst zijn:

• Fraudehelpdesk
• Veiliginternetten.nl
• Consuwijzer.nl

Snel zien welke versie van Windows je hebt kan door:

• De toetscombinatie Windowstoets + R te drukken.
• Dit opent het venster Uitvoeren. Klik in het invoervak in dit venster en typ de opdracht: winver. Klik vervolgens op de knop OK.
• Windows zal direct een venster tonen waarin je verteld wordt welke Windowsversie je hebt.

De reden waarom het verstandig is om een computer met een Windowsversie ouder dan Windows 10 niet langer meer te gebruiken is, omdat oudere Windowsversies niet langer geüpdatet worden en omdat oudere Windowsversies niet beschikken over de ingebouwde virusscanner Windows Defender.

Een geüpdatet besturingssysteem en een adequaat werkende virusscanner zorgen ervoor dat de fouten die wij als computergebruikers nu eenmaal wel eens maken niet direct desastreuze gevolgen hebben. Bijvoorbeeld dat onze computer gehackt wordt.

Het is nu eenmaal helaas zo dat hoe minder je weet over je computer, de programma’s die gebruikt en de gevaren van het internet, hoe groter de kans dat je het slachtoffer wordt van internetcriminelen. Hetzelfde geldt overigens ook voor je smartphone en tablet.

Voorkomen dat accounts gehackt worden

Voorkomen dat je account gehackt wordt doe je door ervoor te zorgen dat je nergens dezelfde wachtwoorden gebruikt. En dat je je best doet om wachtwoord te verzinnen dat niet makkelijk geraden kan worden.

Vaak wordt gewaarschuwd dat je wachtwoorden niet op moet schrijven. Maar het is echt beter om een goed wachtwoord te verzinnen, dat vervolgens ergens in een boekje op te schrijven en op een veilige plek te bewaren, dan wachtwoorden te gebruiken die goed te onthouden zijn, maar tevens vaak makkelijk te raden zijn.

Wanneer een account erg belangrijk is, bijvoorbeeld voor het inloggen bij de bank, maak dan altijd gebruik van zogenaamde tweestapsverificatie. Dit is een dubbele beveiliging waarbij je eerst je wachtwoord moet invullen. Vervolgens word je nog om een beveiligingssleutel of een code gevraagd. De sleutel of de code wordt verzonden naar je telefoon.

Op deze manier hebben criminelen niet langer voldoende aan alleen een gebruikersnaam en een wachtwoord om een account te hacken.

Gehackt worden. Het klinkt bedreigend. Maar je verkleint de kans dat je computer gehackt wordt heel eenvoudig tot het minimum door altijd een computer te gebruiken met een geüpdatet besturingssysteem en virusscanner.

Met slechts aandacht besteden aan het verzinnen van sterke wachtwoorden en voor geen enkel account hetzelfde wachtwoord gebruikt reduceer je de kans dat een account gehackt wordt tot vrijwel nul.

Wij mensen zijn nog altijd de zwakste schakel in het geheel. Als onze computer of een account gehackt wordt, dan komt dat zonder uitzondering door onze eigen nalatigheid, desinteresse, gemakzucht of gebrek aan kennis. Toch kan dat als iets positiefs beschouwd worden. Omdat het iets is waar je zelf wat aan kunt veranderen als dat noodzakelijk is.